باستان شناسان بقایای دو شهر قرون وسطایی را در کوه های پوشیده از چمن شرق ازبکستان یافته اند، کشفی که می تواند درک ما را از جاده افسانه ای ابریشم تغییر دهد.
مسیرهای تجاری که به دلیل تبادل کالاها و افکار بین شرق و غرب شناخته می شود، از دیرباز اعتقاد بر این بود که شهرهای دشتی را به هم متصل کرده است.
اما با استفاده از فناوری سنجش از دور، باستان شناسان حداقل دو شهر مرتفع را پیدا کردند که در چهارراه کلیدی مسیرهای تجاری قرار داشتند.
یکی از شهرها – توگونبولاک، کلانشهری با مساحت حداقل 120 هکتار – بیش از 2000 متر (6600 فوت) بالاتر از سطح دریا قرار داشت، ارتفاعی که حتی امروزه نیز غیرقابل مهمان‌نواز در نظر گرفته می‌شود.
فرهاد ماکسودوف، باستان شناس، که بخشی از این تیم تحقیقاتی بود، گفت: «تاریخ آسیای مرکزی اکنون با این کشف در حال تغییر است.
این تیم بر این باور است که توگونبولاک و شهر کوچکتر تاشبولاک بین قرون هشتم و یازدهم، در قرون وسطی، زمانی که منطقه تحت کنترل یک سلسله قدرتمند ترک بود، سکونتگاه‌های شلوغی بودند.
تنها 3 درصد از جمعیت جهان امروز بالاتر از این ارتفاع زندگی می کنند. از نمونه های نادر می توان به لهاسا در تبت و کوسکو در پرو اشاره کرد.
این کشف به رهبری آقای ماکسودوف، مدیر مرکز ملی باستان شناسی ازبکستان و مایکل فرچتی، باستان شناس دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس، با کمک پهپادها و یک دستگاه سنجش از دور به نام لیدار امکان پذیر شد. که از نور منعکس شده برای ایجاد نقشه های سه بعدی از محیط استفاده می کند.
پژوهش آنها این هفته در مجله علمی Nature منتشر شد و کارشناسانی که در آن دخالتی ندارند اهمیت آن را در روشن کردن شیوه زندگی جوامع عشایری ستودند.
این تیم برای اولین بار در سال 2011 در حین پیاده روی در کوهستان تاشبولک، یک شهر کوچکتر را کشف کردند. آنها تدفین، هزاران خرده سفال و سایر نشانه های سکونت در قلمرو را پیدا کردند.
او گفت که سوابق تاریخی به شهرهای این منطقه اشاره دارد، اما این تیم انتظار نداشتند این شهر قرون وسطایی 12 هکتاری را در ارتفاع حدود 2200 متری از سطح دریا پیدا کنند.
آقای فراچتی به بی بی سی گفت: «ما تحت تأثیر قرار گرفتیم.
وی افزود که حتی پیاده روی در آنجا دشوار بود زیرا آنها با باد شدید، طوفان و مشکلات لجستیکی روبرو بودند.
چهار سال بعد، مدیر جنگلبانی محلی به تیم گفت که مکان دیگری را در نزدیکی تاشبولک کاوش کنند.
این مسئول گفت: فکر می کنم از این نوع سفال ها در حیاط خانه ام دارم.
«بنابراین به خانه او رفتیم… و متوجه شدیم که خانه او در بالای یک ارگ قرون وسطایی ساخته شده است. او به نظر می رسید که در یک شهر بزرگ زندگی می کند.
سخت ترین بخش این اکتشافات متقاعد کردن جامعه دانشگاهی به وجود این شهرها بود.
ما به مردم می‌گفتیم که این مکان شگفت‌انگیز را پیدا کرده‌ایم، و شک داشتیم که شاید آنقدر بزرگ نباشد، یا فقط یک تپه یا یک قلعه باشد… این یک چالش بزرگ بود، چگونه می‌توان این شهر را مستند کرد. به طور علمی برای نشان دادن آنچه که بود، “آقای Fraccetti گفت.
در سال 2022، تیم با یک پهپاد مجهز به حسگر لیدار بازگشت که به پاکسازی سطوح کمک می‌کرد تا دیوارها، برج‌های دیده‌بانی، ویژگی‌های پیچیده معماری و دیگر استحکامات در Tugunbulak را آشکار کند.
محققان نشان می‌دهند که جوامع ممکن است تصمیم گرفته باشند در توگونبولاک و تاشبولاک مستقر شوند تا بادهای شدید را برای روشن کردن آتش‌های مورد نیاز برای ذوب سنگ‌های آهنی که منطقه غنی از آن بود، فشار دهند. حفاری های قبلی نیز کوره های تولید را نشان داد.
آقای ماکسودوف گفت: “کسی که در قرون وسطی آهن در دست داشت، بسیار قدرتمند بود.”
او گفت، اما می تواند منجر به سقوط جوامع شود. این منطقه در گذشته با جنگل انبوه ارس پوشیده شده بود، اما می توان آن را برای تسهیل تولید آهن قطع کرد. وی گفت: «این منطقه به دلیل سیل ناگهانی و به دلیل ریزش بهمن از نظر زیست محیطی بسیار ناپایدار شده است.
پیتر فرانکوپان، استاد تاریخ جهان در دانشگاه آکسفورد، گفت: به طور معمول، دانشمندان انتظار داشتند که شواهدی از سکونت‌گاه‌ها در پایین‌تر دره بیابند، «بنابراین این یافته‌ها قابل توجه هستند».
او گفت: “چه گنجینه شگفت انگیزی… که نشان دهنده روابط عمیقی است که در سراسر آسیا و همچنین ارتباط بین بهره برداری از منابع طبیعی بیش از هزار سال پیش رخ داده است.”
زاخاری سیلویا، باستان شناس دانشگاه براون، گفت که مکان های شهری مرتفع در سوابق باستان شناسی “بسیار نادر” هستند زیرا جوامع با چالش های منحصر به فردی برای سکونت در آنجا مواجه بودند.
او در تفسیری برای Nature نوشت، کار این تیم “کمک بزرگی به مطالعه برنامه ریزی شهری قرون وسطایی در آسیای مرکزی می کند.”